Kanda Methemoglobin Testi ile Kimyasal Zehirlenme Analizi

Kanımızdaki hemoglobinin temel görevi, akciğerlerden aldığı oksijeni dokulara taşımaktır. Ancak hemoglobinin yapısındaki demir molekülü, bazı kimyasallar veya ilaçlar nedeniyle oksitlenirse "Methemoglobin"e dönüşür. Bu yeni yapı, oksijeni tutar ama dokulara bırakamaz. Yani kanınızda oksijen olsa bile hücreleriniz boğulmaya başlar. Tıpta "Methemoglobinemi" olarak adlandırılan bu durum, cildin ve kanın rengini değiştirerek ciddi, hatta ölümcül sonuçlar doğurabilir. Satem Mobil Sağlık olarak, özellikle sanayi çalışanlarını ve ani gelişen morarma vakalarını ilgilendiren bu hayati parametreyi, laboratuvar hassasiyetiyle bulunduğunuz yerde ölçüyoruz.

Methemoglobin Seviyesi Neden Yükselir?

Bu durum nadiren genetik olsa da, vakaların %90'ı dış etkenlere (Toksik Maruziyet) bağlıdır.

• Sanayi Kimyasalları: Anilin boyaları, nitrobenzen, nitratlar ve patlayıcı yapımında kullanılan maddelerle temas eden işçiler yüksek risk altındadır.
• İlaçlar: Bazı lokal anestezikler (Benzokain, Lidokain - özellikle diş hekimliğinde veya endoskopide kullanılan spreyler), sülfonamid grubu antibiyotikler ve bazı kalp ilaçları bu tabloyu tetikleyebilir.
• Gıda ve Su (Mavi Bebek Sendromu): Özellikle kırsal kesimde, yüksek oranda nitrat içeren kuyu sularıyla hazırlanan mamaları tüketen bebeklerde, bağırsak florası nitratı nitrite çevirir ve bu da methemoglobinemiyedoğrudan yol açar. Bebek "masmavi" bir renk alır.

Belirtiler ve "Çikolata Renkli Kan"

Methemoglobineminin en belirgin işareti Siyanozdur. Hastanın dudakları, tırnak yatakları ve cildi, oksijen verilmesine rağmen düzelmeyen gri-mavi bir renk alır.

• Hafif Düzeyler (%10-20): Sadece ciltte morarma görülür, hasta genellikle rahattır.
• Orta Düzeyler (%20-50): Baş ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, baş dönmesi ve aşırı yorgunluk başlar. Kan alındığında renginin parlak kırmızı değil, koyu kahverengi (çikolata rengi) olduğu görülür.
• İleri Düzeyler (%50+): Bilinç kaybı, nöbetler ve kalp ritim bozuklukları gelişir. Acil müdahale (Metilen Mavisi tedavisi) gerekir.

Test Sonuçları ve Referans Aralıkları

Sağlıklı bir bireyde Methemoglobin seviyesi %1-2'nin altında olmalıdır. Laboratuvarımızda yapılan analizlerde:

• %3 - %15: Hafif maruziyet (Genellikle belirti vermez ama cilt rengi değişebilir).
• %15 - %30: "Siyanoz" (Morarma) belirgindir.
• %30 ve Üzeri: Ciddi zehirlenme tablosudur, acil tıbbi tedavi protokolü başlatılmalıdır.

İş Yerinde ve Evde Hızlı Tanı

Methemoglobin testi, standart kan gazı cihazlarında veya basit oksimetrelerde (parmak ucu cihazı) doğru ölçülemez; "Co-Oximetry" adı verilen özel bir laboratuvar yöntemi gerektirir. Şüphe anında hastayı hareket ettirmek doku oksijenlenmesini daha da bozabilir. Satem Mobil Sağlık ekibi, gerekli donanımla fabrikanıza veya evinize gelerek numuneyi alır. Özellikle kimyasal üretim yapan fabrikaların İSG (İş Sağlığı Güvenliği) taramalarında bu testin yerinde yapılması, iş gücü kaybını önler ve güvenliği artırır.

Cildinizdeki renk değişikliği veya nefes darlığının sebebini şansa bırakmayın.