AST Nedir?

AST (Aspartat Aminotransferaz) karaciğerdeki hücrelerde ve diğer bazı dokularda bulunur. Karaciğer tarafından üretilen bu enzim, kan dolaşımında bulunur. Fakat normalde, bir miktarda bulunan bu enzim, seviyesi arttığında veya azaldığında karaciğerdeki bir sorunun habercisi olabilir. O sebeple bu enzimin ölçülmesi önemlidir.

Karaciğerde bir hasar oluştuğunda, bu hasarın vücuda verdiği zararı daha iyi anlayabilmek için öncelikle sağlıklı bir karaciğerin işlevlerine bakmak gerekir. Karaciğerin vücuttaki en büyük iç organlardan biri olduğunu biliyoruz. Peki, karaciğer hangi önemli işlevleri üstlenerek vücudumuzun sağlıklı kalmasına katkı sağlar?

·        Metabolik işlevler

·        Detosifikasyon

·        Safra üretimi

·        Kan pıhtılaşması

·        Vitamin depolama.

Gıdaların sindirimi sırasında karaciğer, besin maddelerini metabolize eder. Böylece birçok metabolik işlev yerine gelir:

·        Glikojen depolama

·        Protein sentezi

·        Yağ asidi oksidasyonu

·        Amino asit metabolizması.

Karaciğer aynı zamanda kandaki toksik maddeleri uzaklaştırır. Alkol, ilaç ve zararlı kimyasalları metabolize ederek vücuttan atar. Vücudun bağışıklık direncine katkı sağlar. Direncin düşmesine izin vermez.

Yağların emilimine yardımcı olan safra kesesi için safra asidi üretir ve depolar.

Kanın pıhtılaşmasını sağlayan, yani kanamaların durdurulmasında etkin olan pıhtılaşma faktörünün sentezinden sorumludur.

Yağda çözünen A, D, E ve K vitaminleri için depo görevi görür. Yağları parçalayarak enerjiye dönüştüren karaciğerin glikozu da saklayarak enerji oluşumuna büyük katkısı vardır.

Kendini yenileyebilen bu organın sağlıklı bir şekilde çalışmaması durumunda kişinin hayatını sürdürmesi düşünülemez.

Hangi etkenler karaciğerin rahatsızlanmasına sebep olur?

·        Genetik faktörler

·        Alkol kullanımı

·        Obezite

·        Çeşitli virüsler

·        İlaçlar

·        Toksinler

Bu etkenler zaman ilerledikçe artarsa yaşamı tehdit eder boyuta gelirse karaciğer hasarına sebep olur. Bu da karaciğer yetmezliğine doğru giden süreci tetikleyebilir. Bu sebeple hastalık belirtilerine dikkat edilmelidir. Zaman zaman AST’ın değerleri gözden geçirilmelidir.

AST ALT Testi Nedir?

Karaciğerde bir problem olup olmadığını anlayabilmek için yapılan testler arasında yer alan ASTALT testi nedir?

Bu sorunun cevabını verebilmek için öncelikle karaciğer rahatsızlandığında kişilerde görülen bazı belirtilere göz atalım:

·        Cilt rengi sarıya yakın görünür.

·        Ciltte kaşınmalar olur.

·        Ayaklarda ödem görülür.

·        İdrar rengi koyulaşır.

·        İştah azalır.

·        En ufak bir çarpmada deride morarma oluşur.

·        Kişide yorgunluk ve halsizlik belirir.

Karaciğer, karnın sağ üst köşesinde bulunur. Göğüs kafesinin altındadır. Yukarıda saydığımız belirtiler varsa aynı zamanda karaciğerin olduğu bölgede ağrı, sızı varsa bu teste başvurulabilir. Karaciğere yapılan pek çok test arasında yer alan bu test ile beraber karaciğerdeki sorunların takibi yapılabilir. Çünkü testteki değerlerin yüksek oluşu da düşük oluşu da sorunun habercisidir.

SGOT (Serum Glutamat Oksaloasetat Transferaz) olarak da bilinen Aspartat Aminotransferaz enzimi, hücrelerin normal işlevi sırasında amino asitlerin metabolizmasında yer alır. Karaciğer hücrelerinde bir hasar olduğunda, bu enzim kan dolaşımına salınır. Kan testi yapılarak kandaki değeri ölçülür. Kandaki değerine bakılarak da karaciğerin fonksiyonu değerlendirilir. Karaciğerin sağlıklı olup olmadığıyla ilgili ipucu verir. Bu enzim sadece karaciğerde bulunmaz, aynı zamanda beyin, kalp, böbrek, kas ve kırmızı kan hücrelerinde de bulunur.

Bu enzimle beraber başka bir enzimin de ölçümü yapılır o da ALT’tır. Çünkü AST’ın tek başına bir tanı aracı olarak kullanması tercih edilmez. Diğer testler ve semptomlar ile beraber değerlendirilmesi yerinde olur.

ALT Alanin Aminotransferaz olarak da adlandırılır veya SGPT yani Serum Glutamat Piruvat Transaminaz olarak da bilinir. Bu enzim de karaciğer hücrelerinde bulunur ve bu hücreler de zarar gördüğünde kana salınabilir. Karaciğer sağlıklı olduğunda, normal zamanda ALT seviyeleri düşüktür. Karaciğerde hasar olduğunda veya başka bir ifade ile karaciğer hasta olduğunda bu enzimin seviyesi yükselir. Fakat bu enzimin seviyesini yükselten başka sebepler de olabilir. Bazı ilaçlar, enfeksiyonlar bu enzimin seviyesini yükseltebilir. Yani bu enzimin seviyesinin kandaki değeri yüksek çıktığında her zaman karaciğerin rahatsız olduğuna işaret etmez.

Genelde basit yükselmeler karaciğerin yağlanmasından kaynaklı olabilir. Aşırı yağlı beslenme ve sağlıksız ve dengesiz gıda alımı bu enzimin yükselmesine sebep olabilir. Karaciğer enfeksiyonu, siroz, hepatit, karaciğer kistleri ve kanserleri gibi hastalıklara işaret edebilir.

AST ALT Testi Nerede Yapılır?

Aspartat Aminotransferaz ve Alanin Aminotransferaz enzimlerine birlikte bakılarak karaciğerdeki hasarın varlığı, türü ve şiddeti daha iyi anlaşılacağı için bu noktada AST ALT testi nerede yapılır sorusuna yanıt aramak doğru olur.

Hangi sağlık kuruluşuna gitmiş olursanız olun doktorunuza aşağıdaki şikâyetleri sıralıyorsanız sizden Aspartat Aminotransferaz (AST) ve Alanin Aminotransferaz (ALT) testi yaptırmanızı isteyebilir.

·        Aile içinde karaciğer hastalığı görülmüşse

·        Sarılık geçirdiyseniz

·        Daha önce hepatit virüsüne maruz kaldıysanız

·        Karaciğerinizde yağlanma varsa

·        Karın ağrısı görülüyorsa

·        Karnınızda şişlik oluyorsa

·        Mide bulantınız varsa

·        Ayak ve bacak bileklerinizde şişkinlik oluşuyorsa

·        Cilt kaşıntınız varsa

·        Obezite iseniz

·        İçtiğiniz ilaçların yan etkisi karaciğere ise

·        Alkol tüketiminiz fazla ise

·        Diyabet sorununuz varsa

·        Standart ölçülerin dışında bir zayıflığınız varsa

·        İştahınız eskisi gibi değilse

·        İdrarınız koyu renkli ise

·        Metabolik sendrom öykünüz varsa.

Sadece hastalık ile ilgili değil, aynı zamanda hâlihazırda devam eden bir tedavi süreci içindeyseniz, karaciğerde uygulanan tedavinin de nasıl gittiğini gözlemlemek için de bu testler yapılabilir. Ayrıca herhangi bir rahatsızlığınız olmasa bile genel sağlık taramasının bir parçası olarak da bu testleri yaptırmanız istenebilir.

Doktorunuz hangi sağlık kurumunda çalışıyorsa istediği bu testler, gittiğiniz o sağlık kurumunda yapılabilen testler arasındadır. Ayrıca testler herhangi bir tıbbî laboratuvarda da gerçekleştirilebilir.

AST ALT Testi Nasıl Yapılır?

Doktorunuz tarafından bu testler istendiğinde, AST ALT testi nasıl yapılır diye zihninizden geçirebilirsiniz.

İlk olarak bu test yapılmadan önce 24 saat sürecinde alkol alınmaması tavsiye edilir. Çünkü yapılan testte doğru bulgulara ulaşabilmek için alkol alınmaması gerekir. Doğru sonuç almak için bu önemli bir önlemdir.

Test, bir sağlık çalışanı tarafından yapılır. Kandaki değerlere bakılarak enzimlerin durumu anlaşılır. Bu sebeple kan tahlili yapılır. Kolunuza iğne takılarak kan alınır. Kan örneği, bir tüpe konulur. Gerisi laboratuvar ortamında laboratuvar uzmanları tarafından yapılan işlemlere kalır.

Test sonuçları genellikle birkaç saat içinde hazır olur. Enzim seviyeleri sayı değerleri olarak verilir. Bu seviyeler, kan testinde belirlenen referans aralığına göre değerlendirilir.

AST’ın normal değerine bakacak olursak referans aralığı cinsiyete göre değişir. Kadınlardaki normal değer aralığı ile erkeklerdeki normal değer aralığı birbirinden farklıdır. AST’ın referans aralığından yüksek olması karaciğerin aşırı derecede toksine maruz kaldığını gösterebilir. Bu değerlerin yüksek olması başta karaciğer olmak üzere kalp, beyin, böbrek ve kaslardaki hasara da işaret edebilir. Bu değerin yüksek olması pek çok farklı rahatsızlığı gösterebilir:

·        Karaciğer kanseri

·        Kronik hepatit

·        Siroz

·        Safra kanalındaki tıkanıklık

·        Karaciğer yağlanması

·        Kateterizasyon

·        Anjiyoplasti

·        Güneş çarpması

·        Yoğun egzersiz

·        Kas yaralanmaları

·        Ameliyat

·        Organ yetmezlikleri

·        Çölyak

·        Anemiler

·        Kalp krizinden bir müddet sonra görülebilir

·        Mide ve bağırsak kanamaları.

Peki, AST’ın düşüklüğü bize neyi anlatır?

Bazı böbrek rahatsızlıklarında, gebelikte, B6 vitaminin eksikliğinde, üre yükseldiğinde, şeker komasında bu enzimin düşüklüğü görülebilir.

ALT’ın normal değerine bakacak olursak, referans aralığı bu enzimde de cinsiyete göre değişir. Kadınlardaki normal değer aralığı ile erkeklerdeki normal değer aralığı birbirinden farklıdır. ALT’ın değerinin yüksek çıkması şu anlama gelebilir:

·        Aşırı alkol tüketimi vardır.

·        Kişide karaciğer yağlanması görülür.

·        Sürekli kullanılan ilaçlar vardır.

·        Kalp yetmezliği görülebilir.

·        Diyabet hastalığı vardır.

·        Kolestrol ilaçları kullanıyordur.

·        Siroz görülebilir.

·        Hepatit A, B, C enfeksiyonları olabilir.

·        Obezite vardır.

ALT’ın düşük değerde olması, tehlikeli bir duruma işaret etmez. Fakat test sonucuna göre bu değerlerin değerlendirmesini detaylı olarak doktorunuz yapar. Testteki değerlerin referans aralığının altında veya üstünde çıkması doktorun yorumuyla bir anlam kazanacaktır. Testin sonuçlarını değerlendiren doktorunuz, sonuca göre atılacak adımları söyler. Rahatsızlığınız varsa hastalığınızın tespitiyle beraber uygulanacak tedaviyle ilgili yönlendirmede bulunur. Gerekli tedavi sürecine başlar.

Testlerle alâkalı daha detaylı bilgi almak isterseniz bizimle iletişime geçebilir, merak ettiklerinizi sorabilirsiniz.

AST Yüksekliği Nedir?

AST yüksekliği, aspartat aminotransferaz (AST) adı verilen bir enzimin kan düzeyinin normalden daha yüksek olduğunu gösterir. AST, karaciğerde yüksek konsantrasyonlarda bulunan bir enzimdir, ancak aynı zamanda kalp, böbrekler, kaslar ve diğer dokularda da bulunur. AST seviyelerinin yükselmesi, karaciğerin veya bu organlardan herhangi birinin hasar gördüğüne işaret edebilir.

AST yüksekliğinin nedenleri şunları içerebilir:

Karaciğer hastalığı: Hepatit (virüslerin neden olduğu karaciğer iltihabı), alkolik veya non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı, toksik madde maruziyeti ve ilaç kullanımı gibi karaciğer hastalıkları, AST düzeylerinde artışa neden olabilir.

Kalp hastalığı: Miyokard infarktüsü (kalp krizi) veya kalp yetmezliği gibi kalp hastalıkları, AST düzeylerinin yükselmesine yol açabilir.

Kas yıkımı: Ağır egzersiz, travma, kas iltihabı (miyozit) veya kas distrofisi gibi kas yıkımına yol açan durumlar, AST düzeylerinde artışa neden olabilir.

Diğer durumlar: Pankreatit, böbrek yetmezliği, enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar gibi diğer hastalık ve durumlar da AST düzeylerinin yükselmesine katkıda bulunabilir.

AST yüksekliğini değerlendirmek için doktorunuz genellikle alanin aminotransferaz (ALT) adı verilen başka bir enzimin düzeyini de ölçer. ALT, özellikle karaciğer hasarında yükselir. AST ve ALT seviyelerinin karşılaştırılması, doktorunuzun hasarın kaynağını belirlemeye yardımcı olabilir.

Yüksek AST düzeylerinin tedavisi, altta yatan nedenin teşhis edilmesine ve yönetilmesine bağlıdır. Örneğin, hepatit durumunda antiviral ilaçlar veya alkolik yağlı karaciğer hastalığı durumunda alkol tüketiminin azaltılması ve sağlıklı bir diyet uygulanması gibi yöntemler uygulanabilir. Her durumda, doktorunuz en uygun tedavi seçeneklerini değerlendirecektir.