Tetanoz aşısı tetanoz hastalığına karşılık uygulanan bir aşıdır. Bu açıdan öncelikle tetanoz nedir sorusunun cevabı verilmelidir.
Tetanozun öncelikle çok eski çağlardan beri bilinen bir enfeksiyon hastalığı olduğunu söylemek gerekir. Milattan önce 1.600 yıllarındaki antik döneme ait el yazmalarında dahi tetanoz ait klinik semptomlardan bahsedilmektedir. Komplikasyonları açısından tetanoz ölümcül sonuçlara varabilmektedir. Şu an için tetanozun kesin bir tedavisi yoktur. Bu nedenle hastalıktan korunmak için bulunan en etkili yöntem aşıdır.
Tetanoz Nedir?
Tetanoz nedir? Tetanoz clostridium tetani denilen bakteriden kaynaklanan bir hastalıktır. Sinir sistemini etkiler. Halk arasında daha çok kazıklı humma da denir. Yunancada kasılma anlamına gelen tetanos kelimesinden türetilmiştir.
Özellikle boyun ve çene kaslarında ağrılı kasılmalara neden olur. Kişinin solunum sistemine etki ederek ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Dünya genelinde gelişmiş
ülkelerde uygulanan aşıyla bu hastalık çok az görülür hale gelmiştir. Fakat aşılamanın
düzenli yapılmadığı az gelişmiş ülkelerde tetanoz hala önemli bir tehdit
unsurudur. Hastalığın aşı dışında direkt uygulanan bir tedavisi henüz yoktur. Bu
nedenle aşı mutlaka yapılmalıdır. Diğer tedavi yöntemleri ise hastalık bitene
kadar oluşacak komplikasyonları sadece önlemeye yöneliktir.
Tetanoz Türleri Nelerdir?
Tetanoz
türleri nelerdir? Tetanoz genel olarak 4 farklı türde bulunur. Bu türler
şöyle sıralanabilir:
·
Yaygınlaşmış tetanoz (Jeneralize): En yaygın
görülen tetanoz türü yaygınlaşmış tetanoz dur. Taşikardi, terleme,
hipertansiyon ve çenede kitlenme gibi belirtilerle kendini belli eder.
·
Neonatal tetanoz: Özellikle yeni doğan
bebeklerde göbek bağından bakteri bulaşması sonucu ortaya çıkar. Bebekler de
sinir hücreleri kısa olduğu için hastalık çok kısa sürebilir. Fakat önlem
alınması gerekir.
·
Sefalik tetanoz: Bu tetanos türü özellikle kafa
travmalarında görülür. Kraniyal sinirlerinde ortaya çıkabilir.
·
Lokal, tetanoz: Lokal tetanoz en nadir oluşan
tetanoz türüdür. Lokal tetanoz daha çok tek kas grubunda oluşabilir. İlerleyerek
jeneralize türlere dönüşebilir.
Tetanoz Neden Olur?
Tetanoz neden olur sorusu aynı zamanda önlemeye yöneliktir. Tetanoza clostiridium tetani bakterisi yol açar. Bu bakteri normal şartlarda memeli hayvanların bağırsaklarında veya toprakta yaşar.
Ancak insan vücudunda oluşan herhangi bir sıyrık ya da yaralanmadan dolayı vücuda girerek kana karışır. Kana karışması durumunda tetanoz kuluçka süresi başlar.
Kuluçka süresi ortalama 7 – 10 gündür.
Bu süreçte bakteri metalloproteaz tetanospazmin ismindeki toksini üretmeye
başlar. Toksin omurilik ve beyin köküne ulaşıp sinir hücreleri arasında
iletişimin bozulmasına neden olur. Bu nedenle kişinin kaslarında istem dışı
kasılmalar ortaya çıkar.
Halk arasında
tetanozun, özellikle pastan oluştuğu zannedilir. Bu nedenle herhangi bir paslı
çiviye demire temas edilmesi halinde hemen tetanoz aşısı akla gelir. Fakat pastan
dolayı tetanoz oluşmaz. Paslı demir kesiği paslı çivi batması tetanoza
sebebiyet vermez.
Tetanozun Belirtileri Nelerdir?
Tetanoz
belirtileri çeşitli şekillerde görülebilir. Bu belirtiler kuluçka süresi
olan 7 – 10 gün sonunda görülür. En yaygın görülen belirtiler şunlardır:
·
Çene kaslarında sertleşme ve spazm.
·
Yüksek ateş.
·
Ense kaslarında sertlik oluşması.
·
Yutkunmada güçlük çekme.
·
Terleme.
·
Karın kaslarında sertlik oluşması.
·
Kan basıncının yükselmesi ile tansiyon oluşması.
·
Kalp atışlarının hızlanması.
·
Bir uyaranda acı veren spazmlar. Mesela ışık,
yüksek ses ya da temas hali…
Tetanoz ile Oluşan Komplikasyonlar Nelerdir?
Tetanoz
ile oluşan komplikasyonlar farklı şekillerde kendini gösterir. Sinir
uçlarına yapışan tetanoz toksinini oradan temizlemek mümkün değildir. Fakat yeni
sinir uçlarının oluşması ile oralar iyileşebilir. Ancak bu durumda birkaç aylık
zaman gerekir. Hastalığın geçirildiği bu zaman diliminde de birçok komplikasyon
meydana gelebilir. Bu komplikasyonlardan bazıları şunlar olabilir:
·
Çok şiddetli spazm geçirilmesinden dolayı omurgada
ya da diğer kemiklerde kırılmalar yaşanabilir.
·
Kişinin vücudunda herhangi bir yerde kan pıhtısı
oluşabilir. Bu pıhtı akciğer arteri tıkayarak pulmoner emboli hastalığına yani
damar tıkanmasına yol açabilir.
·
Çok şiddetli, gelişen kas spazmları solunum
yetmezliği ile sonuçlanabilir.
·
Solunumun durması sonucunda oksijen eksikliği
meydana gelir. Bu da kalp durması ve ölümle sonuçlanabilir.
Tetanoz Nasıl Teşhis Edilir?
Tetanoz
nasıl teşhis edilir sorusuna karşılık bu hastalığın teşhisinde özel bir
tanı testi bulunmamaktadır. Doktor şikayetleri dinleyerek fiziki muayene yapar
ve sonra hastalığın teşhisini koyabilir.
Tetanoz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tetanoz
tedavisi nasıl yapılır? Başta da belirttiğimiz gibi tetanoz hastalığının
tedavisi için herhangi bir ilaç yoktur. Tedavideki asıl amaç belirtilerin
şiddetini düşürmektir. Bu yardımcı tedavilerden bazılarını şöyle
sıralayabiliriz.
·
Antibiyotik uygulamaları. Tetanoz hastalığına
neden olan bakteri için enjeksiyon yolu ya da tablet ile antibiyotik uygulanabilir.
Doktor bunları reçete edebilir.
·
Yaranın temizlenmesi. Yaralarda bulunan ölü
dokular clostiridium tetani bakterisinden temizlenir. Bu bakterilerin
temizlenmesi ile bakterilerin yeniden üremesine neden oluşa neden olabilecek
etkenler ortadan kaldırılır. Bunun için pansuman yapılır.
·
Anti toksin uygulaması. Immünglobulin yani
vücutta serbest gezen ve bu sinire bağlanmamış tetanoz toksinlere bağlanarak
hastalığın durdurulmasına yardımcı olabilir.
·
Aşı uygulaması. Tetenoz aşısı korunmak isteyen
kişilere olduğu gibi hastalara da uygulanabilir.
·
Sakinleştirici uygulamalar. Hastanın şiddetli
kas fazlalarını önlemek amacıyla yüksek dozda ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar
verilebilir.
Bütün bu tedavi
uygulamaları dışında ayrıca istemsiz kas kasılmalarını önlemek amacıyla
magnezyum, sülfat ve beta bloker gibi ilaçlarda tercih edilebilir.
Tetanoz Aşısı Nedir?
Tetanoz
aşısı nedir? Tetanoz aşısı tetanozun kesin tedavisi bulunmadığından
hastalıktan korunmanın ilk adımıdır. İçeriği gereği tetanoz aşısı inaktive edilen
haliyle uygulanmaktadır. Ülkemizde tetanoz aşısı süreci genel olarak üç
farklı biçimde takip edilmektedir:
·
Bebeklerde tetanoz aşısı 2., 4., ve 6. aylarda
rutin beşli karma aşı içinde yapılmaktadır.
·
18. ayın sonunda bebeklere pekiştirme dozu
uygulanmaktadır. Yine 4 – 6 yaşlarında yeniden bir pekiştirme dozunun
uygulanması tavsiye edilir.
·
Sonrasında ise 11 – 12 yaşlarında bir pekiştirme
dozu daha yapılması, ardından da her 10 yılda bir tetanoz aşısı yapılması
önerilir.
Yetişkinlerde Tetanoz Aşısı Kaç Doz Uygulanır?
Yetişkinlerde
tetanoz aşısı kaç doz uygulanır? Daha önce aşı kaydı olmayan yetişkinlerde
erişkin tip 3 doz difteri – tetanoz aşısıyla primer aşılamalar yapılmalıdır. Bu
aşılama tamamlandığında ise 10 yılda bir difteri – tetanoz aşısı
uygulanmalıdır.
Tetanoz Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Tetanoz
aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçici düzeydedir. Bunları
başlıca şöyle sıralamak mümkündür:
·
Hafif ateş hali
·
Kas ve eklem ağrıları
·
Bulantı
·
Yorgunluk hissi
·
Hafif hastalık hissi
·
Enjeksiyonun uygulandığı alanda şişlik, kaşıntı
ya da kızarıklık…
Gebelik Döneminde Tetanoz Aşısı
Gebelik
döneminde tetanoz aşısı doktorlarca önerilir. Doktorlar genellikle ilk 3
aydan sonra tetanoz aşısı yaptırılmasını tavsiye ederler. Kimi durumlarda anne
adayı 10 yıl içinde tetanoz aşısı olmuş ise yeni bir aşıya gerek duyulmaz.
Gebelik döneminde uygulanan tetanoz aşısı hem bebeği hem de anneyi enfeksiyonlara
karşı korumaktadır.
Gebelik Döneminde Tetanoz Aşısının Yan Etkileri
Gebelik
döneminde tetanoz aşısının yan etkileri normal zamandaki aşılamanın yan
etkileriyle benzerdir. Ancak gebelik sürecinin hassasiyetinden dolayı yan etkiler
daha yoğun görülebilir. Aşının uygulandığı alanda hassasiyet ve kızarıklık
oluşabilir. Aşı uygulanan bölgenin etrafında hafif ağrı ve hafif sertlik oluşabilir.
Baş dönmesi ve ateşlenme yaşanabilir.
Tetanozdan Korunma Yolları
Tetanozdan
korunma yolları arasında ilk olarak tetanoz aşılarının planına uygun
yaptırılması gelir. Şu an için hastalıktan korunmanın en etkin yolu aşıdır.
Çocukluk döneminden sonra yetişkinlerde 10 yılda bir aşılar güncellenmelidir.
Bir yara oluşması halinde bakımı iyi yapılmalı, temiz tutulmalıdır. Böylece enfeksiyon
riski azaltılabilir.
Tetanoz Aşısından Sonra Banyo Yapılabilir Mi?
Tetanoz
aşısından sonra banyo yapılabilir mi sorusu aşıyı yaptıran ya da yaptırmayı
düşünenlerin en çok aklına gelen sorulardan birisidir. Yapılan tetanoz aşısından
sonra banyo yapmakta herhangi bir mahzur yoktur. Rahatlıkla banyo yapılabilir.
Fakat enjeksiyon uygulanan bölgede hassasiyet oluşabileceğinden sert ovalama,
kaşıma yapılmamalıdır.