Tam kan sayımı (CBC) – hemogram testi insan sağlığını değerlendirmek için kullanılan en temel testlerden birisidir. Bu testte insan vücudunun en temel bileşenlerinden birisi olan kan detaylı analiz edilir ve kanın sahip olduğu özellikler değerlendirilir.
Her ne
kadar tam kan sayımı testi olarak adlandırılsa da bu test aynı zamanda
hemogram, CBC, diferansiyel ile CBC, TKS gibi farklı adlandırmalarla da anılır.
Anemi, enfeksiyon ve daha pek çok hastalığın kontrolünde yaygın şekilde tarama
testi olarak tam kan sayımı testine başvurulur.
Tam
kan sayımı ile sayıma dahil olan hücrelerin özellikleri detaylı incelenir. Bu
hücrelerin özellikleri ve sayıları eğer kişide B12 vitamini, folat eksikliği,
demir eksikliği ile devreden anemiler yoksa yaşam tarzındaki değişikliklerle
değişmemektedir. Dolayısıyla hastanın doğrudan kan hücre sayılarını ve
özelliklerini değiştirmesi mümkün değildir.
Hemogram – Tam Kan Sayımı (Normal Değerleri)
Hemogram
– tam kan sayımı (normal değerleri) her kan tahlilinin sonucunda, her
parametreye göre ayrı ayrı değerlendirilir. Bu parametrelerin birisi düşükken
diğeri yüksek çıkabilir. Her testte mutlaka referans aralıkları belirtilir ve
değerlendirme ona göre yapılır. Cinsiyet, yaş gibi pek çok etken test sonuçları
değerlendirilirken göz önünde bulundurulur.
Tam
kan sayımı yapıldıktan sonra sonuç sayfasında bir dizi alt parametreler
bulunur. Bunların her birisi biyolojik sistemi değerlendirmede büyük önem
taşır. Bu nedene doktor detaylı bir sorgulama ve değerlendirme yapma olanağı
elde eder. Bu alt parametrelerden birisi WBC, yani beyaz kan hücresi sayımıdır.
Burada kanda birim hacimde yer alan beyaz kan hücresi sayılır. Artması da
azalması da anlamlıdır.
Beyaz kan hücresi tipleri beş farklı türdedir. Bunlar nötrofiller, lenfositler, monositler, eozinofiller, bazofillerdir. Hemoglobin kandaki oksijen taşıyan protein miktarını gösterir. Hematoksit tam kanın belli bir hacmindeki kırmızı kan hücrelerine olan oranını gösterir.
MCV ortalama korpuskular hacmini,
eritrositlerin ortalama büyüklüğünü yansıtır. Normalde büyük olan eritrositler
bulunduğunda MCV artar. MCV azalmış ise eritrositler normalden küçük demektir.
Talasemi ve demir eksikliği anemisinde MCV azalır.
MCH
ortalama korpuskular hemoglobin olup eritrositlerin oksijen taşıma
kapasitesinin hesaplamasıdır. MCHC ise ortalama korpuskular hemoglobin
konsantrasyonunu ifade eder. Bir eritrosit içindeki ortalama hemoglobin
hesaplanırken MCHC kullanılır. Demir eksikliği anemisi ve talasemi gibi
durumlarda MCHC değerleri azalır. Yanıklarda, konjenital bozukluk olan
herediter sferositoz gibi durumlarda ise MCHC değerleri artar.
RDW
eritrosit dağılım genişliği olup eritrosit büyüklüğündeki değişimin
hesaplamasını gösterir. Pernisiyöz anemi gibi bazı anemi türlerinde RDW artışı
meydana gelir. Trombosit sayımı kandaki belli bir hacimdeki trombosit sayısını
yansıtır. Azalmada ve artışta pıhtılaşmayla alakalı anormallikler yaşanabilir.
MPV
ise ortalama trombosit hacmini ifade eder. Trombositlerin ortalama büyüklüğünü
gösterir. Trombosit artışı olduğunda MPV artışı meydana gelir. Bu da kemik
iliğindeki trombosit üretimiyle alakalı fikir verir.
Genel
olarak ise tam kan sayımı normal değerleri şöyle ifade edilebilir:
·
BK: (4 - 10 bin/µL)
·
Hb: (13.5 - 17 g/dl)
·
Htc: (%40 - 50)
·
Plt: (150 - 400 bin/µL)
·
MCV: (80 - 95 fL)
·
Nötrofil: (%40 - 75)
·
Kanana Zamanı: (2 - 5 dk)
·
Pıhtılaşma Zamanı: (2 - 6 dk)
·
PT: (9.5-12.5 sn)
·
APTT: (25.5 - 38.5 sn)
·
INR: (1)
·
Sedimantasyon: (E=Yaş/2, K=(yaş+10)/2)
·
Fibrinojen: (2 - 4 g/L).
Tam Kan Sayımı ve Normal Hemogram Değerleri (Complete Blood Count, CBC, Hemogram)
Tam
kan sayımı ve hemogram normal değerleri genel sağlık durumunun
değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Ayrıca lösemi, anemi, enfeksiyon gibi
çeşitli hastalıkların tanısında önemli göreve sahiptir. Tam kan sayımı ile
birlikte beyaz küre (lökosit), kırmızı küre (eritrosit), hematokrit, hemoglobin
ve trombosite (platelet) bakılmaktadır.
Eğer
tam kan sayımında eritrosit ve hemoglobin sayısı düşükse buna anemi adı
verilir. Anemi yorgunluk ve halsizlik şeklinde belirti gösterir. Anemi B12
vitamini eksikliği, demir eksikliği, kan kaybı ve daha başka hastalıklardan
kaynaklanır.
Tam kan sayımının fazlalığına eritrositoz adı verilir. Hematokrit ve hemoglobin düzeyi de tam kan sayımı fazlalığında artmış olur. Genellikle kalp hastalıklarına ve polistemia veraya bağlı gelişir. Tam kan sayımında beyaz küre düşüklüğü varsa bu lökopeni olarak adlandırılır. Otoimmün hastalıklarda, kemik iliği hastalıklarında, kanserlerde, sepsiste ve kemoterapide kendini gösterir.
Tam Kan Sayımı (CBC) – Hemogram Testi: Kan Değerlerinin Değerlendirilmesi ve Önemi
Tam Kan Sayımı (CBC), birçok hastalığın tanısında ve
tedavisinde önemli bir rol oynayan rutin bir laboratuvar testidir. CBC testi,
kandaki farklı bileşenlerin miktarını ve durumunu değerlendirerek bir kişinin
genel sağlık durumunu belirlemeye yardımcı olur. Bu makalede, CBC testinin
nasıl yapıldığı, hangi parametreleri ölçtüğü ve sonuçların nasıl yorumlanması
gerektiği gibi konulara değineceğiz.
CBC Testi Nedir ve Nasıl Yapılır?
CBC testi, kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar), beyaz kan
hücreleri (lökositler) ve kan pulcukları (trombositler) gibi farklı kan
hücrelerinin miktarını ve yapısını ölçer. Ayrıca hemoglobin (Hb) ve hematokrit
(Hct) gibi parametreleri de içerir. CBC testi, genellikle bir kan örneği
alınarak laboratuvarda yapılır. Kan örneği genellikle kolun damarlarından
alınır ve otomatik bir analiz cihazında değerlendirilir.
CBC Testi Hangi Parametreleri Ölçer?
CBC testi, aşağıdaki parametreleri ölçer:
- Kırmızı
Kan Hücreleri (Eritrositler): CBC testi, eritrosit sayısını (eritrosit
sayımı), ortalama eritrosit hacmini (MCV), eritrosit dağılım genişliğini
(RDW) ve hemoglobin miktarını (Hb) değerlendirir. Bu parametreler, anemi
gibi kırmızı kan hücresi bozukluklarının tanısında önemli bir rol oynar.
- Beyaz
Kan Hücreleri (Lökositler): CBC testi, lökosit sayısını (lökosit sayımı)
ve farklı lökosit tiplerinin yüzdesini (nötrofiller, lenfositler,
monositler, eozinofiller, bazofiller) değerlendirir. Bu parametreler,
enfeksiyonlar, romatoid artrit, lösemi gibi birçok hastalığın teşhisinde
kullanılır.
- Kan
Pulcukları (Trombositler): CBC testi, trombosit sayısını (trombosit
sayımı) ve trombosit hacmini (MPV) değerlendirir. Bu parametreler, kanama
bozukluklarının ve trombosit hastalıklarının teşhisinde önemlidir.
CBC Testi Sonuçlarının Yorumlanması
CBC testi sonuçları, her bir parametrenin normal
aralıklarına göre değerlendirilir. Her bir parametredeki anormallikler, bir
hastalığın belirtisi olabilir veya sağlık durumunda bir değişiklik olduğunu
gösterebilir. İşte CBC testi sonuçlarının genel yorumlanması için dikkate
alınması gereken bazı önemli noktalar:
Eritrosit Parametreleri:
Eritrosit Sayımı: Normal aralık, yetişkinlerde genellikle
4.5-5.5 milyon/μL arasındadır. Düşük eritrosit sayısı anemiye, yüksek sayı ise
polisitemiye işaret edebilir.
MCV (Ortalama Eritrosit Hacmi): Normal aralık, 80-100 fL
arasındadır. Düşük MCV değerleri mikrositer anemiyi, yüksek değerler ise
makrositer anemiyi gösterebilir.
RDW (Eritrosit Dağılım Genişliği): Normal aralık, genellikle
11.5-14.5% arasındadır. Yüksek RDW değeri, eritrositlerin boyut ve şekil olarak
heterojen olduğunu gösterebilir.
Lökosit Parametreleri:
Lökosit Sayımı: Normal aralık, genellikle 4.5-11.0 bin/μL
arasındadır. Düşük lökosit sayısı bağışıklık sistemi zayıflığına, yüksek sayı
ise enfeksiyon veya iltihaplanma gibi durumlara işaret edebilir.
Lökosit Dağılımı: Farklı lökosit tiplerinin yüzdesi de
önemlidir. Örneğin, yüksek nötrofil yüzdesi enfeksiyonu, yüksek lenfosit
yüzdesi viral enfeksiyonu veya bağışıklık bozukluğunu gösterebilir.
Trombosit Parametreleri:
Trombosit Sayımı: Normal aralık, genellikle 150-450 bin/μL
arasındadır. Düşük trombosit sayısı trombositopeniye, yüksek sayı ise
trombositoza işaret edebilir.
MPV (Ortalama Trombosit Hacmi): Normal aralık, genellikle
7.5-11.5 fL arasındadır. Yüksek MPV değeri, trombositlerin boyut olarak
heterojen olduğunu gösterebilir.
CBC testi sonuçları, yalnızca bir kılavuz niteliğindedir ve
doktorunuzun değerlendirmesiyle birlikte ele alınmalıdır. Herhangi bir
anormallik durumunda, doktorunuz genellikle ek testler veya muayeneler
isteyebilir. CBC testi, birçok hastalığın tanısında ve takibinde önemli bir rol
oynamaktadır. Örneğin:
Anemi: Düşük hemoglobin ve eritrosit sayıları anemiyi
gösterebilir. Aneminin nedeni demir eksikliği, vitamin B12 veya folik asit
eksikliği, kan kaybı veya kronik hastalıklar olabilir.
Enfeksiyonlar: Yüksek lökosit sayısı, özellikle
nötrofillerin yüksek olması, enfeksiyonun bir işareti olabilir. Bu durum,
bakteriyel enfeksiyonlarda sıklıkla görülür.
Romatoid Artrit: CBC testi, lökosit sayımında artış
ve diğer inflamasyon belirteçlerinde yükselme göstererek romatoid artrit gibi
otoimmün hastalıkları gösterebilir.
Lösemi: Yüksek lökosit sayısı, anormal lökosit
tiplerinin varlığı ve diğer belirteçler, lösemiyi düşündürebilir.
Kanama Bozuklukları: Düşük trombosit sayısı veya
diğer trombosit parametrelerindeki anormallikler, kanama bozukluklarını
gösterebilir.
Makalede belirtilen tüm bu parametrelerin yanı sıra, CBC
testi aynı zamanda diğer hastalıkların takibinde ve tedaviye yanıtın
değerlendirilmesinde de kullanılır. CBC testi sonuçlarının tam yorumlanması ve
doğru bir teşhisin konulması için doktorunuzun kapsamlı bir değerlendirme
yapması gerekmektedir.
CBC testi genel sağlık durumunun değerlendirilmesinde önemli
bir araçtır. Bu test, kan hücreleri, hemoglobin ve trombositler gibi kritik
parametreleri ölçerek birçok hastalığın tanısında ve takibinde yardımcı olur.
Ancak, test sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanması ve klinik
değerlendirmeyle birlikte ele alınması gerekmektedir. Bu nedenle, herhangi bir
anormallik durumunda doktorunuza başvurmanız önemlidir.