İçindekiler
Hematokrit, kanda bulunan kırmızı kan hücrelerinin tüm kan hacmine oranını gösterir. Hematokrit, kan sayımı yada diğer ismiyle hemogram testlerinde HCT olarak gördüğümüz bir kan parametresidir.
Kreatinin Testi hakkında bilgi almak için bizi arayın 0216 606 45 05 .
Randevu, soru veya fiyat öğrenmek için için lütfen buradan bize yazın.
Kırmızı kan hücreleri, eritrosit olarak da bilinir ve vücutta önemli olan 2 gazın alışverişinden sorumludur. Burada bahsi geçen gazlar; oksijen ve karbondioksittir.
Dokulara akciğer yardımıyla oksijen taşınıp, karbondioksitin dışarı atılmasında eritrositlerin payı büyüktür. Bu hayati bir fonksiyondur. Dolayısıyla hematokrit, ciddi bir değeri ifade etmektedir.
Hematokritin Önemi Nedir?
Hematokrit (HCT), eritrosit hacminin dolaşımdaki tüm kan hacmine oranını ifade eder. Hematokrit, hemogram testinin içeriğinde ölçülebildiği gibi tek başına bir parametre olarak da ölçülebilir.
Eritrositlerin kandaki hacimlerinin oranı son derece hayatidir. Çünkü bu oranın büyük değişiklikler göstermesi ciddi hastalıklara işaret ediyor olabilir.
Kronik hastalıklar, hayatı tehdit eden önemli hastalıklar(kanser gibi) konusunda büyük bir uyarıcıdır.
Çünkü bu tür hastalıklar vücutta yeterli alyuvarın üretilememesine ya da gaz döngüsünün yetersizliğine bağlı olarak üretilmesi gerekenden çok daha fazlasının üretilmesine yol açarak homeostaziyi ( iç denge) bozar. Bu da yaşamı tehlikeye sokar.
Bu nedenle hematokrit değerleri stabil değerlerinden belirgin bir sapma gösterdiğinde mutlaka sebebi incelenmelidir.
Hematokrit Stabil (Normal) Değerleri Kaç Olmalıdır?
Hematokrit değerleri sağlıklı bir insan için yaş ve cinsiyete göre değişiklik göstermektedir. Laboratuvar koşulları düşünüldüğünde ufak değişiklikler normal kabul edilmektedir. Ancak stabil değerlerden büyük bir sapma söz konusu olduğunda, bu vücut için önemli bir sinyaldir.
Kalp hastalıkları, böbrek hastalıkları, akciğer hastalıkları gibi önemli organ hastalıkları için bir uyarı olabilir. Hematokrit değerleri sağlıklı bireyler için ortalama olarak;
Yenidoğan bebeklerde: %55-68
10 yaşındaki çocuklarda: %36-40
Yetişkin erkeklerde: %42-54
Yetişkin kadınlarda: %38-46 değerler arasındadır.
Bu değerlerin düşük olması; iç ya da dış kanamalar, vitamin eksiklikleri, kemik iliği hastalıkları gibi rahatsızlıkların varlığını akla getirir. Yüksekliği ise; kalp- damar hastalıkları olan kişilerde, ilaç kullanan ve az su içen kişilerde görülür.
Hematokrit Düşüklüğü Ne Demektir?
Hematokrit değeri %30’un altına düştüğünde düşük hematokrit kabul edilir. Bu durumda aşağıdaki şeylerden şüphelenilir;
Böbrek hastalıkları
Akut ya da kronik böbrek yetmezliğinde bununla beraber anemi ortaya çıkar. Anemi, kansızlık olarak bilinen bir hastalıktır. Bu hastalıkta alyuvarlar yeterli miktarda üretilemez. Dolayısıyla hematokrit düşüklüğüne neden olur.
Kolon kanseri
Bağırsak kanseri olarak bilinen kolon kanseri, belirti olarak gaitada ve idrarda kan görülmesine neden olur. Dolayısıyla vücutta bir kan kaybı söz konusudur. Bu da hematokrit düşüklüğüne neden olur.
Yetersiz beslenme
Özellikle demir, vitamin, folat, B12 gibi eksiklikler yeterli alyuvar üretimini destekleyemediği için eritrosit düşüklüğüne neden olur. Buna bağlı olarak da hematokrit değeri düşer.
Dalak büyümesi
Tıpta splenomegali olarak isimlendirilen dalak büyümesi, hematokrit düşüklüğüne neden olur. Çünkü dalak, eskimiş kan hücrelerini yok etmekle görevlidir. Dalak büyümesi olduğunda sağlıklı kan hücreleri de yok edilecektir. Bu da kan değerlerinde düşüklüğe yol açar.
Kan kanseri
Lösemi olarak tanıdığımız kan kanseri, esasında bir kemik iliği hastalığıdır. Burada bulunan kök hücrelerin gelişiminin duraklayarak kontrolsüz şekilde çoğalmasıdır. Bu da hematokrit oranının düşmesine neden olur.
Talasemi
Akdeniz anemisi olarak bilinen bu hastalık, doğrudan kandaki değerlerin düşmesiyle ortaya çıkar. Eritrositlerin hızla değer kaybettiği bir hastalıktır. Buna bağlı olarak da HCT düşer.
Unutulmamalıyız ki sadece hematokrit değerinin düşük olduğunu bilmek tek başına hiçbir tanı vermez. Tanı koymak oldukça bilgi ve tecrübe isteyen komplike bir süreçtir. Doktorunuz klinik belirtileriniz ve diğer tetkiklerinizle birlikte tanı koyacaktır.
Düşük Hematokrit Belirtileri
Hematokrit düşüklüğü olduğunda vücutta birtakım semptomlar baş gösterir. Bunlar kişiden kişiye değişebilir. Ancak genel olarak; soluk cilt rengi, çarpıntı, güç kaybı ve halsizlik, baş ağrısı, dilde yanma hissi olarak tarif edilebilir.
√ Saç dökülmesi
√ Nefes darlığı
√ Huzursuzluk
√ Uyku problemleri
√ Düzensiz kalp atışları
√ Soluk görünüm
√ Bitkinlik
Hematokrit Düşüklüğünde Ne Yapılmalı?
HCT değeri düşük çıktığında öncelikle bir hastalığa bağlı olup olmadığı tespit edilmelidir. Bu, uzmanlar tarafından gerçekleştirilecek bazı klinik belirtiler ile devam eden tanı testlerini içeren bir işlemdir. Sonrasında hastalık varsa o hastalığa yönelik tedavi planı uygulanır.
Düşük hematokrit değerine sahip olan kişilere, kan yapıcı besinlerden tüketmesi önerilebilir. Et, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri diyette mutlaka bulunmalıdır.
İleri safhalarda kan transplantasyonu gerekebilir. Hematokrit düşüklüğü olan kişilerin kan bağışında bulunması önerilmez.
Hafif egzersizleri yaşam rutininize eklemeleri tavsiye edilir ancak ağır egzersizlerden kaçınmak gerekir. Yeterli miktarda su içmek önemlidir.
Hematokrit Yüksekliği Ne Demektir?
Hematokrit değeri %60’ın üzerinde olduğunda yüksek kabul edilir. Bu durumda; tip2 diyabet, dehidrasyon, akciğer hastalıkları gibi durumlardan şüphelenilir.
Akciğer hastalıkları
Akciğer, eritrositlerle birlikte çalışır. Akciğerlerde meydana gelen bir hastalıkta eritrositlere düşen yük de fazla olacaktır. Buna bağlı olarak hematokrit yükselir.
Yüksek kolesterol
Kolesterol, kanda lipoproteinlerle birlikte bulunan bir lipid(yağ) çeşididir. Kolesterol seviyesi yükseldiğinde vücut buna tepki olarak hızla eritrosit üretecektir. Bu sebeple otomatik olarak hematokrit yükselir.
Dehidrasyon
Dehidrasyon, su kaybı demektir. Vücut susuz kaldığında pek çok hücre görevini yerine getirmekte zorlanacaktır. Bu eksikliği kapatmak adına eritrositler çalışmalarını hızlandırır. Buna bağlı olarak da hematokrit oranı yükselir.
Polisitemia rubra vera
Kemik iliğinin olması gerekenden çok daha fazla kan hücresi ürettiği bir hastalıktır. Bir tür kan kanseridir. Bu durum, hematokrit oranını yükseltecektir.
Yüksek rakımlı yerlerde yaşamak
Deniz seviyesinden yukarılara çıkıldıkça oksijen ihtiyacı arttığı için kandaki alyuvar sayısı da artar. Hematokrit, alyuvarların oranını temsil ettiği için yüksek rakımlı yerlerde yaşayan bireylerde yüksek çıkar.
Aşırı sigara tüketimi
Sigara, vücutta pek çok fonksiyonun işleyişini bozmaktadır. Eritrosit sayısında dengesizliklere yol açtığı için hematokrit yüksekliğine neden olur.
Unutulmamalıyız ki sadece hematokrit değerinin yüksek olduğunu bilmek tek başına hiçbir tanı vermez. Tanı koymak oldukça bilgi ve tecrübe isteyen komplike bir süreçtir. Doktorunuz klinik belirtileriniz ve diğer tetkiklerinizle birlikte tanı koyacaktır.
Yüksek Hematokrit Belirtileri
Hematokrit yüksekliği olduğunda vücut bazı belirtilerle bu durumun sinyalini verir. Bu belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Çeşitli lokal ağrılar, uyku bozuklukları, kaşıntı gibi şeyler görülebilir.
√ Kaşıntı
√ Sebepsiz kulak çınlamaları
√ Baş ağrısı
√ Eklem ve göğüs ağrıları
√ Bulanık görme
√ Uykuya dalmada zorlanma
√ Karın ağrısı
√ Hassas avuç içi
Hematokrit Yüksekliğinde Ne Yapılmalı?
HCT değeri yüksek çıkan kişilerde ilk olarak yüksekliğin sebep olduğu hastalık varlığı olup olmadığı incelenir. Hastalık varsa, tedavisi planlanır.
Yüksek HCT değerine sahip kişilerin kan yapıcı besinleri fazla tüketmemeleri önerilir. Bol bol su içilmelidir.
Eğer vücut müsaitse ve bir engel yoksa kan bağışı yapılabilir. Ağır egzersizlerden uzak durmak faydalıdır.
HCT oranı yüksekliği uzun süreli yaşandığı zaman felç, kanın damar içinde pıhtılaşması gibi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle bu faktörlere dikkat etmek önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hematokrit değeri nasıl ölçülür?
Hematokrit değerinizi öğrenmek için HCT testi yaptırabilirsiniz. HCT testinin yanı sıra yapılan tam kan Sayımı testinde de bu değer görülebilmektedir. Referans aralıkları belirtilmiştir, böylece düşük ya da yüksek olduğu net olarak görülecektir.
Hematokrit değeriniz düşük ya da yüksek çıktığında doktorunuz size gerekli yönlendirmeleri yapacaktır. Hematokrit değerini, eritrositler de etkiler. Eritrositlerin yüksek ya da düşük olması doğru orantılı olarak hematokrit değerinize yansıyacaktır.
Gebeler için hematokrit değeri nasıl olmalı?
Gebe kadınlarda dolaşımdaki kan miktarı artar buna bağlı olarak yoğunluk azalır. Fetal dolaşımda da anne dolaşımı etkili olduğu için gebe kadınlarda hematokrit oranı yetişkin kadınlara nazaran düşük olabilir. %30’un altında hematokrit değeri gebe kadınlar için de düşük kabul edilir ve gerekli önlemler alınır.
Hematokrit değerinin düşük olması doğumu etkiler mi?
HCT düşüklüğü doğum için bir problem teşkil etmez. Doğum öncesi doktorunuz tüm tetkikleri yapacaktır ve gerekli gördüğü noktada anne ve fetüs sağlığı için gerekli tüm tedbirleri alacaktır. Dolayısıyla anne adayları bu konuda herhangi bir endişe hissetmemelidir.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.