Gece işte çalışabilir raporu nedir ve nasıl alınır sorusu gece vardiya sistemi olan işyerlerinde ilk kez işe gireceklerin, gündüz değil de gece çalışmak isteyenlerin cevabını merak ettiği sorulardan birisidir. Normal şartlarda eğer istisnai şartları taşımıyorsanız ve gece çalışmayacağınıza dair herhangi bir raporunuz yoksa vardiya sistemine sahip işyerlerinde geceleri de çalışmak zorunda kalırsınız. İşveren gece çalışamayacağınıza dair bir raporunuz bulunmuyorsa sizi gece çalıştırabilir. Bu konuda herhangi bir yasal hak iddia edemezsiniz. Fakat bazı durumlar bunun dışındadır. Yasal olarak şu durumlarda gece çalıştırılamazsınız:
·
Sanayi alanında bir firmada çalışıyorsanız ve daha
18 yaşını bitirmediyseniz,
·
Kadın işçi iseniz ve hamileliğinizin 24. haftasını
geçtiyseniz,
·
Engelli raporunuz varsa,
·
Yeni doğum yaptınızsa ve doğumdan itibaren 1 yıl
geçmediyse. Bu durum SSK kapsamındaki sigortalılar için geçerli olup yeni doğum
yapmış kişiler çocukları bir yaşını geçene kadar gece vardiyasında
çalıştırılamazlar. Amirler bu konuda kişinin talebine göre inisiyatif alsalar
da yasal olarak doğumdan bir yıl geçmediği taktirde gece işte çalışamazsınız.
Yukarda
belirttiğimiz şartları sağladığınız taktirde işverenler yasal olarak sizi gece
vardiyasında çalıştıramazlar. Buna rağmen çalıştırmak isterlerse geçerli bir
nedeniniz olduğundan iş sözleşmesi fesih hakkımız olabilir. Bu durumlarda gece
çalışamaz raporu alabilirsiniz. Gece vardiyalarında çalışmama hakkınızı
kullanabilir, sadece gündüzleri çalışabilirsiniz.
Gece şartları
pek çok işte daha ağır olabilmektedir. Ayrıca sosyal yaşam açısından da gece çalışmak
çoğu kişi için uygun olmayabilmektedir. Bu nedenle gece vardiyasında çalışmayı
talep etmeyebilmektedirler. Fakat gece işte çalışamaz raporunuz olmadığı
taktirde işveren sizi gece mesaisine yazabilmektedir. Ancak yukardaki
durumlardan birisine sahipseniz yasal hakkınız olur ve gece
çalışmayabilirsiniz.
Gece Çalışabilir Raporu Nedir?
Gece çalışabilir
raporu nedir? Gece çalışabilir raporu için mevzuatta gece çalışılabilecek
saat aralığı belirtilmiştir. Buna göre gece çalışma süresi belli bir aralıkta
olmaktadır. Gece çalışma süresi ya da gece vardiyası olarak ifade edilen saat
dilimi en geç akşam 8’de başlar. En erken de sabah 6’da biter. Dolayısıyla
toplamda en fazla 11 saatlik bir süreyi gece çalışma vardiyası olarak değerlendirmek
mümkündür.
Standart
çalışma saatlerinin yarısından fazlasında gece çalışma süresinden
bahsedilebilir. Bu da saat 20.00 ile 06.00 arasında denk gelmektedir. Bu
zamanlarda gece vardiyasından bahsedilebilir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu ile 4857 sayılı İş Kanunu ile birlikte birtakım yönetmelikler
gece çalışmasıyla alakalı çeşitli düzenlemeler içermektedir. Kanun ve yönetmelikler
gece çalıştırılması planlanan kişiler açısından işverene çeşitli yükümlülükler
getirmekte, sorumluluklar yüklemektedir.
İşverenin
yükümlülükleri açısından işveren, gece vardiyasında görevlendireceği kişilerden
gece çalışmaya uygun olup olmadıklarını bir sağlık raporuyla belgelemelerini
istemek zorundadır. İşveren çalışanlarından gece çalışabilir raporu alamayacak
olanları gece mesaisinde kullanamaz. Rapor ile kişi gece çalışmaya uygun
olduğunu ya da uygun olmadığını belgelemiş olur.
İlgili kanun
maddeleri, tüzük ve yönetmeliklere göre gece çalışması uygunluk düzenlemeleri
yapılmıştır. Buna göre gece çalışması planlanan kişilerin gece çalışabilir
raporunda gereken şartlara sahip olması ve uyum sağlayan kişiler olması
zorunludur.
Kimi işlerde
gereklilikler farklı olabilmektedir. İşin niteliğine göre ve yurdumuzun bazı
bölgelerinin şartlarından dolayı çalışma hayatına ilişkin farklılıklar da
bulunabilmektedir. Bu durumlarda çalışma hayatına ilişkin gece başlangıcı
geriye çekilebilmektedir.
Benzer
biçimde yaz ve kış aylarında ayarlama yapılabilmektedir. Gün döneminin başlama
ve bitiş saatlerinin belirlenmesi şartıyla da çalışana belli zamanlar için daha
fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekebilmektedir. Hatta gece çalışmalarında
ekonomik olarak bir zorunluluk olmayan işyerlerinde çalışanların gece
çalışmasını yasaklamak üzerine düzenlemeler de yapılabilmektedir. Genel olarak
gece çalışma süresinin yedi buçuk saati geçmemesi gerektiği de kabul
edilmektedir.
Gece Çalışabilir Raporu Kimler Alabilir?
Gece çalışabilir
raporu kimler alabilir sorusu hem işverenlerce hem de çalışanlarca merak
edilmektedir. Öncelikle işveren gece vardiyasında çalışacak personellere dair
sağlık raporlarına işe başlama sürecinden önce sahip olmalıdır. Gece çalışabileceğine
dair gerekli belge Aile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş
OSGB’lerden alınabilir. Yetkili kurumlardan alınacak sağlık raporuyla durum
belgelendirilmiş olur.
Eğer gece
çalışabilir raporu alamayacak derece bir sağlık engeliniz varsa ve işvereniniz
gece çalışmanızı talep ediyorsa bu engelinizi gece çalışamayacağınıza dair
rapor ile belgelendirmeniz gerekir. Kurumsal işletmeler genellikle gece
çalışamayacağınıza dair rapor için şart koşmaktadırlar. En az üç farklı
doktordan imzalı olmasını talep etmektedirler.
Gece
çalışamaz raporunun aile hekiminden alınacak bir raporla ya da tek bir doktorun
vereceği belgeyle geçerli olması mümkün değildir. Bu nedenle en az üç doktorun
imzası olan, heyet raporu alınmalıdır. Böylece gece çalışmayacağınıza dair bir
belgeyi kurumunuza sunabilirsiniz.
İşyeri
doktorları kişinin gece çalışmayacağına dair raporu vermeden önce periyodik
sağlık taraması yapmayı tercih ederler. İşin faaliyet alanına göre gece
vardiyasında çalıştırılması planlanan kişilerden diğerlerinden ek tetkikler
talep edebilirler. Tetkiklerin sonuçlarına göre İşe Giriş Formuna Gece
Çalışabilir notu düşülebilir. Bu rapor işverene verilmek üzere kişilere verilir
ve işverene ulaştırılır.
İlgili rapor
gece çalıştırılmayacak kişiler için de benzer şekilde not düşülerek
hazırlanabilir. Çünkü gece çalışabilir olunduğuna dair özel olarak hazırlanmış
ve bunun için kullanılan bir form bulunmamaktadır. Doktor kişi için gece
çalışabilir ya da gece çalışamaz şeklinde ibare ekleyebilir.
Gece Çalışabilir Raporu Nasıl Alınır?
Gece çalışabilir
raporu nasıl alınır? Kişinin gece çalışmasına herhangi bir engel olmadığına
dair raporun verilebilmesi için bazı tahliller yapılmalıdır. Sağlık raporu
almak istediğinizde verilecek olan periyodik muayene formuna gece çalışmasına
engel yoktur ifadesi eklenebilir. Periyodik muayenede zaten çeşitli tahliller
isteneceğinden gece vardiyası için ek tahliller de istenerek aynı forma gece çalışmasına
engel olmadığı bilgisi eklenebilir. Çalışanın işe giriş muayene formunun diğer
kısmında zaten çalışanla alakalı diğer bilgiler, detaylar yer alacaktır.
En çok merak
edilenlerden birisi gece çalışabilir raporu nereden alınır olmaktadır. Bu
noktada ilk olarak aile hekiminden ya da özel hastanelerden gece vardiyasında
çalışabilmek için bir raporun alınamayacağını belirtmek gerekir. Aile Çalışma
ve Sosyal Güvenlik kurumu tarafından yetkilendirilmiş olan OSGB firmalarında
hekimler detaylı inceleme yapmaktadırlar. İstenen neticeler incelenmekte ve
sağlık raporları düzenlenmektedir.
Çok tehlikeli
ve tehlikeli sınıfta çalıştırılması hedeflenen işçiler için sağlık raporuna
ihtiyaç vardır. Son yapılan tahlillere dayanılarak bu kişiler için bir sağlık
raporu düzenlenmeli ve kurumda bulunmalıdır.
İşletmelerde
gece vardiyasında çalıştırılacak kişilerden mutlaka gece çalışabilir raporu alınmalıdır.
Böyle bir rapor alınmadan kişilerin gece vardiyasında çalıştırılmaya başlanması
yaptırıma tabidir. Para cezası ile cezalandırma yapılmaktadır. Fakat yetkili OSGB
firmalarınca gece çalışabilir raporu alındığı taktirde yaptırımın önüne
geçilmiş olunmaktadır. Bu noktada OSGB firmasının Aile Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Kurumu tarafından yetki belgesinin bulunduğundan emin olunmalıdır.
Gece çalışabilir
raporu için aynı zamanda rapor sahibinin belirtilen sağlık taramalarından
geçirilmesi şarttır. Çünkü sağlık her şeyin önündedir ve kişinin çalışma
şartlarına ve koşullarına uygun olması gerekir. Aksi taktirde işyerinde can ve
mal güvenliği riske edilmiş olur.
Yapılan
sağlık taramaları sonuçlarına göre işyeri hekimi tarafından sağlık raporu
düzenlenecektir. Bu taramalarda sonuçları iyi çıkan kişiler aynı zamanda gece
çalışabilir raporu alabilecek, gece çalışmasında herhangi bir engel olmadığı
manasına gelen kişilerdir. Gece çalışmasına engeli olan, ciddi sağlık sorunları
bulunan, engelli olan kişilerin gece çalışabilir raporu alması mümkün
olmayacaktır. Ayrıca gece çalıştırılması bazı kişilerde bakanlıkça ciddi sorun
oluşturabilecek, bu kişilerin gece vardiyasında çalıştırılması da işletme
açısından yaptırım riski doğuracaktır.
Satem Mobil
Sağlık olarak Aile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
yetkilendirilmiş olarak çalışmalarımıza devam ediyoruz. Tamamı alanında deneyim
sahibi, bilgi birikimi yüksek ekibimizle gece çalışabilir raporu konusunda da
yardımcı oluyoruz.