Amilaz Nedir?

Amilaz nedir? Amilaz değerleri neden yükselir? Sorularının yanıtlarını makalemizin konusunu oluşturmaktadır. Amilaz, pankreas ve tükürük bezlerinden salgılanan ve diğer dokularda çok küçük seviyelerde bulunan bir sindirim enzimidir. İlk olarak 1800'lerin başında tanımlanmış ve tarihte bilimsel olarak araştırılan ilk enzimlerden biri olarak kabul edilmiştir.

Amilazların ana işlevi, nişasta moleküllerindeki glikozidik bağları hidrolize ederek karmaşık karbonhidratları basit şekerlere dönüştürmektir. Amilaz enzimlerinin üç ana sınıfı vardır;

·        Alfa,

·        Beta ve

·        Gama amilaz olarak adlandırılır ve her biri karbonhidrat molekülünün farklı kısımları üzerinde hareket eder.

Alfa-amilaz insanlarda, hayvanlarda, bitkilerde ve mikroplarda bulunabilir. Beta-amilaz mikroplarda ve bitkilerde bulunur. Gama-amilaz ise hayvanlarda ve bitkilerde bulunur.

Amilaz, ağırlıklı olarak pankreas tarafından üretildiğinden pankreasta meydana gelen bir bozulma ya da hastalanma, kana artan miktarda amilaz salınmasına sebep olmaktadır.

Amilaz Nedir?

Amilaz nedir? Sorusu, pankreas şikayetine sahip olan kişiler tarafından sıkça sorulan soruların başında gelmektedir. Amilaz, vücudunuzun karbonhidratları parçalamasına yardımcı olan bir protein türü olan bir enzimdir. Midenin arkasında yer alan pankreas ve ağızınızdaki tükürük bezleri tarafından yapılmaktadır.

Normalde kanıda ve idrarda az miktarda amilaz bulunmakta ancak yüksek seviyelerde bulunması ise bir sağlık sorununa işaret etmektedir.

Böyle bir durumun varlığı amilaz testi ile kandaki ya da idrardaki amilaz miktarı ölçülerek tespit edilebilmektedir. Bu teste "amy" testi, serum amilazı ya da idrar amilazı isimleri verilmektedir.

Amilaz Yüksekliği Nedir?

Amilaz, pankreas ve tükürük bezlerinde üretilen ve sindirim sürecinde karbonhidratları parçalayan bir enzimdir. Amilaz, normal olarak düşük seviyelerde kanda bulunur. Amilaz yüksekliği (hiperamilazemi), kanınızdaki amilaz seviyelerinin normalden daha yüksek olduğu durumları ifade eder.

Amilaz yüksekliğinin birçok nedeni olabilir ve bunlar arasında şunlar bulunur:

Akut pankreatit: Pankreasın iltihaplanması olan akut pankreatit, en sık rastlanan amilaz yüksekliği nedenidir. Pankreatit sırasında, pankreas hücreleri hasar görebilir ve amilaz enzimi kan dolaşımına sızarak amilaz seviyelerini artırabilir.

Kronik pankreatit: Uzun süreli pankreas iltihaplanması olan kronik pankreatit de amilaz seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.

Tükürük bezi hastalıkları: Tükürük bezlerinin iltihaplanması (örneğin, parotit veya tükürük taşları) veya tümörleri amilaz seviyelerinin yükselmesine yol açabilir.

Karın travması: Karın bölgesine gelen travma, pankreas hasarına yol açarak amilaz seviyelerini artırabilir.

Safra kesesi hastalıkları: Safra kesesi taşları ve safra yollarının tıkanması amilaz seviyelerini etkileyebilir.

İlaçlar: Bazı ilaçlar, pankreasa zarar vererek veya amilaz salınımını etkileyerek amilaz seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Örneğin, diüretikler, bazı antiviral ilaçlar ve bazı kanser ilaçları bu duruma yol açabilir.

Böbrek yetmezliği: Böbrekler, amilazın vücuttan atılmasında rol oynar. Böbrek yetmezliği durumunda, amilaz düzgün bir şekilde atılamaz ve kan seviyeleri yükselebilir.

Amilaz yüksekliğinin teşhisi genellikle kan testi ile konulur ve altta yatan nedenin belirlenmesi için doktorunuz ek testler önerebilir. Amilaz yüksekliğinin nedenine bağlı olarak, doktorunuz uygun tedaviyi önerecek ve yönlendirecektir.

Amilaz Testi Nasıl Yapılır?

Amilaz testi nasıl yapılır? Pankreas şikayetleri ile hastaneye başvuru yapanların en sık sorduğu sorulardan biridir. Amilaz testi, bir damardan kan örneği alınarak gerçekleştirilmektedir. Alınan örnekte belirli enzim ve parametreler değerlendirilerek bir sonuca ulaşılır.

Testi yaptırmadan önce genellikle özel bir hazırlığa gerek yoktur. Ancak, testten önce alkolden kaçınılması gerekmektedir. Ayrıca test öncesinde 8 ila 10 saat kadar yemek yememeniz istenebilir. Son olarak, doktorunuz, daha kesin sonuçlar elde edebilmek için, testi etkileyebilecek ilaçları almayı bırakmanızı isteyebilir.

Amilaz ölçümlerini artırabilecek bazı ilaçlar:

·        Asparaginaz,

·        Aspirin,

·        Doğum kontrol hapları,

·        Kolinerjik ilaçlar,

·        Etakrinik asit

·        Metildopa,

·        Opiatlar ve

·        Tiyazid diüretikleri.

Amilaz Testi Hangi Durumlarda Yapılır?

Amilaz testi hangi durumlarda yapılır ve bu testin yapılması ne gibi durumlarda istenir? Diye merak ediyorsanız; Bir sağlık uzmanı aşağıdakileri teşhis etmek ya da izlemek için bir amilaz testi önerebilir:

·        Pankreatit, safra taşı veya pankreas kanseri gibi pankreasınızla ilgili sorunlar.

·        Alkol kullanım bozukluğu (alkolizm).

·        Kistik fibrozis.

·        Yeme bozuklukları.

·        Enfeksiyon.

Kan (serum) testi için hemşire, doktor ya da laboratuvar teknisyeni gibi bir sağlık uzmanı kan örneğinizi almakta, idrar testi için bir sağlık uzmanına idrar örneği verilmektedir. Daha sonra kan ve/veya idrar örneği test için bir laboratuvara gönderilir.

Verilen kan ya da idrar örnekleri, uzman hekiminiz tarafından değerlendirildikten sonra, elle muayene gerçekleştirilmekte ve çıkan sonuçlara bağlı olarak, teşhis konulmaktadır.

Amilaz Testi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Amilaz testi sonuçları değerlendirilmesi yapılırken dikkat edilen normal aralık, litre başına 40 ila 140 birim (U/L) veya 0,38 ila 1,42 mikrokat/L'dir (µkat/L).

Normal değer aralıkları, farklı laboratuvarlar arasında biraz farklılık gösterebilir. Bazı laboratuvarlar farklı ölçüm yöntemleri kullanabilmektedir.

Normal değerlerin haricinde bir test sonucu alınması durumunda, amilazın azalması ya da artmasının nedenleri araştırılmaya başlanmaktadır.

Çoğalmış amilaz değerleri;

·        Akut pankreatit,

·        Pankreas, yumurtalıklar veya akciğer kanseri,

·        Kolesistit,

·        Tükürük bezlerinin enfeksiyonu veya tükürük bezi kanalının tıkanması,

·        Bağırsak tıkanıklığı,

·        Makroamilazemi,

·        Pankreas veya safra kanalı tıkanıklığı,

·        Delikli ülser,

·        Tubal gebelik ya da

·        Viral hepatit olabileceğine işaret etmektedir.

Azalmış amilaz seviyesi ise aşağıdakilerden dolayı olabilmektedir:

·        Kemik kırığı,

·        Konjestif kalp yetmezliği,

·        Pankreas skarı ile pankreasta hasar,

·        Gastrointestinal kanser ve

·        Gebelik.

Amilaz Düşüklüğü ve Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Amilaz düşüklüğü ve yüksekliği nasıl tedavi edilir? Amilaz testi yaptırmış ve normal değerler dışında bir sonuç almış kişilerin en çok merak ettiği konular arasında yer almaktadır. Genellikle, yüksek amilaz seviyesi ile karşılaşılmakta, bu türde bir hastalıkta erken teşhis tedavinin kolaylaşmasını ve daha kısa sürede sonuçlanmasını sağlamaktadır.

Tedavi için ilaç kullanımı ve tedavi esnasında yapılmasından kaçınılacak birkaç eylemle, kısa sürede amilaz seviyesi olması gereken değerlere çekilebilmektedir.

Test yaptırmak, testin sonuçları ile ilgili görüş almak ve doğru tedavi uygulamasına başlamak için doktorunuzda görüşmeniz en doğru karar olacaktır.