ALT ya da uzun ismiyle Alanin Aminotransferaz enzimi bir karaciğer enzimidir. Esas olarak karaciğerde bulunan bu enzim az miktarlarda böbrek hasarı, iskelet, kalp kasları ve pankreas hücrelerinin hasar görmesi ile birlikte kana salınan bir enzimdir. ALT aynı zamanda glutamik piruvik transaminaz (SPGT) olarak da bilinir.
Sindirime uğradıktan sonra karaciğere ulaşan besin öğelerinin enerjiye çevrilmesinde görev yapan karaciğer enzimidir. Bu enzim çeşitli organ ve dokularda üretilir.
Karaciğerde hasar olup olmadığı, yaralanmaların herhangi bir harabiyete sebep olup olmadığı veya ağır ilaçların kullanımına, kanda bu enzimin miktarı kontrol edilerek anlaşılabilir.
Normal şartlarda alanin aminotransferaz enzimi karaciğer dokusunun içerisinde yer alır. Kan dolaşımına karışması durumunda karaciğer hücrelerinin yıkıma uğradığının ve ALT enziminin serbest kalarak kana geçtiğinin işaretidir.
Kan Tahlilinde ALT Değeri Kaç Olmalı?
ALT enziminin normal kan değeri yetişkinler için ortalama olarak: 6-40 U/L’dir.
ALT seviyeleri cinsiyet ile de ilişkilidir.
Bu değer erkekler için: 8-40 U/L seviyede olmalıdır.
Kadınlar için ise: 6-35 U/L aralığında olmalıdır.
7 günden küçük bebeklerde 10-90 U/L beklenirken,
1 yaşa kadar olan bebeklerde ise 13-45 U/L dir.
Verilen normal değerler laboratuvarda uygulanan yönteme göre değişiklik gösterebilir.
ALT Testi Hangi Durumlarda Yapılır?
ALT testi de AST, LDH gibi karaciğer fonksiyon belirteçleri ile birlikte karaciğer hastalıklarından şüphelenildiğinde ve rutin sağlık taramalarında hekimler tarafından istenen bir testtir. Karaciğer hastalıklarından şüphelenildiğinde ya da herhangi bir karaciğer hasarı düşünüldüğünde aşağıdaki durumlar ALT testini yaptırmak için önemli nedenler arasındadır:
- Karın ve mide bölgesindeki şişlik ve ağrı hissi
- Mide bulantısı ve kusma
- Sarılık
- Hızlı kilo kaybı
- Sürekli yorgunluk hissi
- Cilt yüzeyinde nedensiz kaşıntılar
- Koyu renkli idrar
- Açık renkli dışkı
ALT Yüksekliği Nedir?
ALT enzimindeki yüksekliğin birçok sebebi olabilir. Ama bunlardan en yaygını karaciğerle ilişkili nedenlerdir. Alanin aminotransferaz enziminin yükselmesine sebep olabilecek durumlar şunlardır:
- Aşırı alkol kullanımı
- Sürekli ağır ilaç kullanımı ve bilinçsiz ilaç kullanımı
- Karaciğer yağlanması
- Karaciğer kanseri
- Karaciğer kistleri
- Karaciğer sirozu
- Obezite
- Diyabet Hastalığı
- Kolestrol ilaçları
- Karaciğer iltihabı olarak da bilinen hepatit A, B, C enfeksiyonları
- Pankreas iltihabı
- Kalp yetmezliği
- Vücutta fazla oranda demir birikmesi
- Çölyak hastalığı
- Nöbet geçirme
- Ağır idmanlarda oluşan kas hasarı
- Susuz kalma
Yukarıdaki nedenlere ek olarak da genetik faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır. Hastanın ailesinde herhangi bir karaciğer hastalığı öyküsü bulunup bulunmadığı da önemli bir detay olabilir.
Çok Fazla Yükselmiş ALT Seviyelerinin Nedenleri?
- Akut viral hepatit
- Karaciğer kanseri
- Bazı ilaçlar asetaminofen (tylenol) gibi
ALT Yüksekliği Durumunda Ne Yapılmalıdır?
ALT testi genelde karaciğer fonksiyon testi uygulamasının bir parçası olarak yapılmaktadır. Bu yapılan testlerde çeşitli enzim düzeyleri kontrol edilerek, karaciğerin yeterli düzeyde çalışıp çalışmadığı veya herhangi bir karaciğer hasarı olup olmadığı araştırılır.
ALT seviyelerinin yüksek olarak tespit edildiğinde genellikle karaciğer enfeksiyonu, hepatosteatoz (karaciğer yağlanması), siroz, hepatit, karaciğer kistleri ve kanserleri ve buna benzer hastalıkların varlığına işaret eder. Bu durumla karşılaşıldığında karaciğer radyolojik görüntüleme teknikleri ile incelenmeli, gerekli fiziksel muayene yapılmalı ve daha ileri düzeyde kan testleri yapılmalıdır.
Altta yatan hastalığın kesin tanısı konulduysa karaciğer hasarının bir an önce önlenebilmesi için tedavi sürecine başlanmalıdır. Karaciğerde herhangi bir enfeksiyon varlığında antibiyotik ve antiviral ilaç tedavilerine geciktirmeden başlanmalıdır.
Karaciğerde tümör tespit edilmesi durumunda tümör hekim tarafından kontrol edilmeli, tümörün kanserleşme eğiliminde olup olmadığı araştırılmalı ve gerekli cerrahi operasyonlar yapılmalıdır. Ayrıca tümörün kötü huylu olması durumunda çevre organlara ve dokulara yayılım gösterim göstermediği yönünde araştırmalar yapılmalı ve gerektiği takdirde onkolojik tedavi başlatılmalıdır.
ALT Değerini Düşürmek İçin Alabileceğiniz Önlemler
- İşlenmiş gıdalar tüketmemek
- Beslenmenizde sebze ve meyve tüketimini dengeli tutmak
- Lifli gıdalar tüketmek
- Egzersiz yapmak
- Alkol tüketimini bırakmak
- Kilo vermek
ALT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Bazı kişilerde yapılan testlerde ALT seviyesinin normal değer aralığının altında olduğu görülebilir. Karşılaşılan bu durum sağlıklı bireyler için bir anlam ifade etmez veya herhangi bir araştırmaya, müdahaleye gerek duyulmaz.
Serum ALT seviyesi nedensiz bir şekilde düşebileceği gibi bazen de sağlıksız veya dengesiz beslenme, idrar yollarında enfeksiyon durumları, fazla kahve tüketimi, kafein alımı, vitamin ve mineral eksiklerinde ALT düşüklüğü ile karşılaşılabilir.
Tüm bunların dışında sağlıklı bir karaciğere sahip olmak, karaciğer hücre yıkımının yok denecek kadar az olması gibi olumlu nedenlerden dolayı da ALT seviyesi düşük olabilir. Bu yüzden ALT düşüklüğünün tıbben bir anlamı yoktur ve herhangi bir risk oluşturmaz.
ALT seviyelerinin yüksek veya düşük olmasının belirtileri
- Gözlerin veya cildin sararması
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karnın sağ üst kısmında ağrı
- Mide ağrısı ve midede şişlik
- Zayıflık
- Aşırı yorgunluk
- Koyu renkli idrar
- Açık renkli dışkı
- Kaşıntılı cilt
ALT Testi Nasıl Yapılır?
Koldaki herhangi bir damardan kan alımı gerektiren bir işlemdir. Bu kan testi için önceden bir hazırlık yapılmasına gerek yoktur. Ancak hekiminiz tarafından ALT testinin yanına ek olarak kan şekeri, Kan yağları gibi bazı testler istemesine karşın aç karnına gidilmesinde fayda vardır.
Ayrıca kullandığınız ilaç ve takviyeler varsa bunları hekiminize bildirmelisiniz. Çünkü bazı ilaçlar bu testin sonuçlarını yanıltmaya sebep olabilir.
ALT testi için numune vermeden önceki 24 saat alkol tüketilmemesi daha sağlıklı olacaktır.
ALT Testi Kimlere Yapılır?
Aşağıda belirtilen bazı hastalıklar ile doktora başvurduysanız ALT testi hekiminiz tarafından istenebilir. Bununla birlikte karaciğer hastalığı için herhangi bir tedavi görüyorsanız bunun işe yarayıp yaramadığını da ALT testi yaptırarak kontrol edebilirsiniz.
- Hepatit virüsüne maruz kaldıysanız
- Aşırı alkol tüketiyorsanız
- Karaciğere zararlı ilaçlar kullanıyorsanız
- Ailenizde karaciğer hastalığı öyküsü olan birisi varsa
- Obozite hastasıysanız
- Diyabet ve metabolik sendromunuz varsa
- Yağlı karaciğer hastalığınız varsa
ALT Dışında Uygulanan Karaciğer Testleri Nelerdir?
Doktorunuza muayene olduktan sonra karaciğer hasarına dair bir şüphede bulunulursa AST, ALT, GGT, Alkalen Fosfataz (ALP), Total Protein, Bilirubin gibi karaciğer testleriyle birlikte aşağıda belirtilen testler de istenebilir.